Prosument wirtualny – co warto o nim wiedzieć?
Zmieniona w 2021 roku ustawa o odnawialnych źródłach energii (OZE) wprowadziła istotne modyfikacje w branży OZE, w tym nową kategorię uczestnika rynku – prosumenta wirtualnego. Kto kwalifikuje się do bycia prosumentem wirtualnym i jakie korzyści są z tym związane?
Kim jest wirtualny prosument?
Wirtualny prosument to pojęcie zdefiniowane w ustawie o Odnawialnych Źródłach Energii. Jest to osoba lub podmiot, który produkuje energię elektryczną z odnawialnych źródeł na własne potrzeby, lecz robi to w lokalizacji odmiennej od miejsca, gdzie ta energia jest wykorzystywana. Ta energia jest wytwarzana w instalacji OZE, która jest podłączona do sieci dystrybucyjnej, jednak nie przez wewnętrzną instalację elektryczną budynku wielorodzinnego. Dodatkowo, dla podmiotów niebędących gospodarstwami domowymi, produkcja energii nie może stanowić głównej działalności gospodarczej. Ten model prosumenta, który pozwala na produkcję energii w jednym miejscu i jej wykorzystanie w innym, jest już znany i stosowany w innych krajach, na przykład na Litwie.
Kto może zostać prosumentem wirtualnym?
Wprowadzona nowelizacja umożliwia różnorodnym podmiotom uzyskanie statusu wirtualnego prosumenta, co stanowi znaczącą korzyść tych zmian prawnych. Przykładowo, przedsiębiorca posiadający mikroinstalację w innym regionie niż siedziba jego firmy może stać się wirtualnym prosumentem. Podobną możliwość mają konsumenci indywidualni.
Zgodnie z nowymi przepisami, wirtualny prosument może zarządzać własną instalacją fotowoltaiczną lub mieć w niej udziały. Przypisana do jednego punktu poboru moc wytwórcza nie może przekraczać 50 kW. Otwiera to drzwi dla wielu osób i firm do generowania dochodu z produkcji energii odnawialnej.
Problem niewystarczającej powierzchni dachu, który często hamował inwestycje w fotowoltaikę, już nie będzie barierą. Możliwość umieszczenia instalacji w innym miejscu niż zużycie energii eliminuje tę przeszkodę. Nowe przepisy, które zaczną obowiązywać od 2 lipca 2024 roku, przynoszą korzyści dla wielu grup, w tym:
- spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych,
- deweloperów,
- zarządców i właścicieli biurowców,
- administratorów obiektów sakralnych.
W ramach nowych regulacji, prosument wirtualny energii odnawialnej rozlicza się ze sprzedawcą energii po cenach rynkowych. Ponieważ produkcja energii odbywa się w innym miejscu niż jej konsumpcja, nie ma miejsca autokonsumpcja. Wszystka wytworzona energia trafia do sieci przesyłowej, co wiąże się z opłatami dystrybucyjnymi.
Dodatkowo, nowelizacja ustawy wprowadza rolę reprezentanta prosumentów, czyli osoby wyznaczonej przez nich do reprezentowania ich interesów. Do obowiązków reprezentanta należą:
- Składanie wniosków o przyłączenie instalacji fotowoltaicznych do sieci.
- Przekazywanie danych dotyczących punktów poboru energii.
- Informowanie o wszelkich zmianach związanych z instalacją i jej udziałowcami.
Reprezentant musi być wybrany i wskazany w umowie podpisanej przez wszystkich prosumentów, która powinna zawierać szczegóły dotyczące:
- Udziałów prosumentów w instalacji OZE, zarówno pod względem procentowym, jak i mocy.
- Prawa do korzystania z instalacji przez prosumentów wirtualnych.
- Zasad zarządzania, bezpieczeństwa, konserwacji i eksploatacji instalacji.
- Lokalizacji i danych technicznych instalacji oraz punktów poboru.
- Procedur zmian w umowie.
Wirtualny prosument – czy to się opłaca?
Koncepcja wirtualnego prosumenta, choć nie nowa – już od lat funkcjonuje w krajach takich jak USA czy Litwa – ma szansę znacząco wpłynąć na rynek energii odnawialnej w Polsce, zwiększając produkcję zielonej energii. Wprowadzone zmiany otwierają możliwość zostania prosumentem wirtualnym dla szerokiego kręgu osób i podmiotów, takich jak mieszkańcy osiedli, zarządcy biurowców, czy organizacje religijne, umożliwiając im obniżenie rachunków za energię.
Obecnie trudno jest jednak dokładnie wyliczyć potencjalne zyski i okres zwrotu z inwestycji, gdyż zależą one od wielu czynników, w tym mocy instalacji fotowoltaicznej.
